Hangi Akorlar Hangi Tonda
Bu dersimiz akorların hangi gamda olduğuna ve beşli çemberine değinmektedir.
1. Bölüm: Basit Üçlüler
Her diatonik gam 7 farklı nota içerir. Bu da her gamda 7 farklı üçleme çalmayı mümkün kılar. Bir üçlü gamın 1., 3. ve 5. notalarını simültane olarak çalarak bir akor oluşturmaktır.
Tüm akorlar ilgili oldukları majör gamın üzerine kurulur. Bir C akoru C majör gamının üzerine, D akoru D majör gamının üzerine kurulur şeklinde bunu örnekleyebiliriz.
Her ton için 7 farklı akor vardır bunlar da her tondaki gamın 7 notasına karşılık gelirler. Bir akor birden fazla tonda olabilir. Örneğin bir D majör akoru D, A veya G tonlarının içinde yer alabilir.
Örnek olarak C tonunu kullanacağız.
C tonunda C D E F G A B C notaları bulunur. Gamın her notası bir dereceye eşittir.
..Nota: C D E F G A B C
Derece: 1 2 3 4 5 6 7 1
C gamının içindeki notalardan 7 basit akor oluşturabilirsiniz. Her bir nota farklı bir akorun kök notasıdır.
Bu derste 1.,3. ve 5. notaların 3 farklı kombinasyonunu inceleyeceğiz. Bunlara ek olarak 3 tane daha kombinasyon vardır fakat onlar başka bir dersimizde incelenecek.
Major üçlü: 1 3 5
Minor üçlü: 1 b3 5
Diminished üçlü: 1 b3 b5
İlk akorumuz bir C akoru olacak. Çünkü C gamdaki ilk derece.Your first chord will be a C chord, because C is the first scale degree. Bu akor C akoru olacağına göre C majör diatonik gamı üzerine kurulacak. Az önce gösterdiğimiz gibi 1.,3. ve 5. derece olan notaları içerecek.
Bu da size C,E ve G notalarını verir. Bu üç notanın her biri C tonunda olduğuna göre yapmanız gereken tek şey onların uymalarını sağlamak. Böylece elinizde bir majör üçlü olacak; bu da bize ilk akorumuz olan C majörü verecek.
İkinci akorumuz D olacak; çünkü D ikinci derece. Bu akorumuz da D gamı üzerine kurulacak. D gamının içindeki notalar; D E F# G A B C# D. Şimdi bu gamdaki 1.,3. ve 5. notaları alalım.
..Nota: D E F# G A B C# D
Derece: 1 2 3 4 5 6 7 1
Bu da bize D, F#, A notalarını verir. Yalnız burada bir problemimiz var; F# notası C gamının içinde yok. Bu durumda bu akoru tonun içinde tutmak için F#’ı yarım ses geriye çekip F notası haline getireceğiz. Böylece elimizde D,F,A olmuş olacak. Bu da gamın 1,b3 ve 5 sesleri demek. Az önce gösterdiğimiz gibi bu sesler minör üçlüyü oluştururlar. Yani ikinci akorumuz D minör.
Son akorumuz da B akoru olacak. B gamımızdaki 7.derece. Bu akor B gamının üzerine kurulacak; B C# D# E F# G# A# B. Şimdi bu gamdaki 1.,3.,5. sesleri alalım.
..Nota: B C# D# E F# G# A# B
Derece: 1 2 3 4 5 6 7 1
Bu notalar; B,D#,F#. Gördüğünüz gibi 3. ve 5. ses C tonunda değil. Bu yüzden onların bemollerini alacağız ve elimizde B,D,F notaları olacak. Bu da 1,b3,b5 demek. Hatırlayacağınız üzere bu üçü bize diminished üçlüyü verir. Yani 3. akorumuz B diminished.
Bu örneklerden yola çıkarak geri kalan akorların ne olduğunu çıkarabilirsiniz ama yine de her zaman belli bir şemayı izlerler.
1 – majör
2 – minör
3 – minör
4 – majör
5 – majör
6 – minör
7 – diminished
Bu şemayı uygulayarak C tonundaki akorları hemen çıkarabilirsiniz;
Cmaj
Dmin
Emin
Fmaj
Gmaj
Amin
Bdim
Bu akorların içerdiği tüm notalar C tonundadır.
İncelediğimiz bu şema 5li çemberindeki tüm tonlar için geçerlidir. Fakat majör gam dışındaki diğer gamlar için geçerliliğini yitirir. Böyle bir gam için armonik minör gamı örnek verebiliriz. Armonik minörün kendi akor şeması vardır.
2. Bölüm: Genişletilmiş Akorlar
Şimdi de sırada genişletilmiş akorlar var. Önce 4 çeşit 7li akoru öğrenmeliyiz.
…..Majör 7li: 1 3 5 7 – Kısaltması: maj7
……Minör 7li: 1 b3 5 b7 – Kısaltması: min7
…Dominant 7li: 1 3 5 b7 – Kısaltması: 7, dom7
Minör/Majör 7li: 1 b3 5 7 – Kısaltması: min/maj7
Şimdi ilk akorumuza geri dönelim. !. bölümden bunun bir majör akor olduğunu biliyoruz. Aynı yöntemi kullanarak bunun ne tür bir 7li akor olduğunu çıkarabiliriz.
..Nota: C D E F G A B C
Derece: 1 2 3 4 5 6 7 1
Notalarımız C E G ve B. Hepsi de C tonunun içindeler. Bu yüzden hiç bir değişiklik yapmamıza gerek yok. Öyleyse akorumuz maj7.
1. bölümdeki ikinci akorumuz bir minör akordu; şimdi onu 7li akor yapalım.
..Nota: D E F# G A B C# D
Derece: 1 2 3 4 5 6 7 1
Notalarımız D F# A C#. 3. ve 7. notalar C tonunda değil. Bu notaları F ve C yaparsak eğer elimizdeki sesler; 1,b3,5,b7 olacak. Bu da min7 akorunu verir.
5. derecedeki akorumuz G akoru olacak Onun da 7lisini bulalım.
..Note: G A B C D E F# G
Degree: 1 2 3 4 5 6 7 1
Notalarımız G B D F#. 7. ses olan F# tonun içinde olması için F yapılmalı. Öyleyse bizim seslerimiz 1,3,5,b7 olacak. Böylece akorumuz da dominant 7li olacaktır.
1. bölümdeki 7. akorumuz Bdim’di. Bu akoru genişleterek 7lisini bulalım.
..Note: B C# D# E F# G# A# B
Degree: 1 2 3 4 5 6 7 1
Bu bize B D# F# A# notalarını verir. C tonunda olmayan notaları yarım ses bemol yaparsak formülümüz 1 b3 b5 b7 olacaktır. Bu da min7(b5) akorunun formülüdür aynı zamanda yarım diminished akor olarak da bilinir.
Aynı şemayla diğer akorları da bulabilirsiniz, şeması şu şekildedir;
1 – maj7
2 – min7
3 – min7
4 – maj7
5 – dom7
6 – min7
7 – min7(b5)
C tonundaki akorlar da şu şekildedir;
Cmaj7
Dmin7
Emin7
Fmaj7
G7 ya da Gdom7 (ikisi aynı akordur)
Amin7
Bmin7(b5)
